Yaşam destek ve tedavi cihazları nelerdir, yaşam destek ve yaşam destek ve tedavi cihazları dalı nedir ve
yaşam destek ve tedavi cihazları çeşitleri nelerdir sorularının cevabına bu yazımızda yer vereceğiz.
Ameliyathaneler fonksiyonları gereği özel tasarım ve donanım gerektiren ortamlardır.
Yoğun bakım birimleri hastanelerde birden fazla hastanın hayati özelliklerinin sürekli olarak izlenmesi, hayati tehlikeye neden olabilecek durumların hekim, hemşire, hastabakıcı gibi ilgili şahıslara bildirilmesi ve acil müdahalelerin yapılabileceği özel olarak tasarlanmış ve donatılmış birimlerdir.
Ameliyathanelerde ve yoğun bakım ünitelerinde kullanılan cihazlar daha çok hastanın yaşam fonksiyonlarına destek olan, dengeleyen, katkı sağlayan cihazlardır. Bu cihazların bazıları, kullanım yeri ve amacına göre farklı cihaz grupları içerisinde de değerlendirilebilir.
Yaşam destek cihazlarını şöyle sıralanabilir;
Defibrilatör
Kalbin yanlış zamanda uyarılması ve uyaran sinyallerin rastgele uyarımlar sonucunda kalp kasları, düzensiz ve normalden hızlı bir şekilde kasılmaya başlar. Kalbin girdiği bu duruma “fibrilasyon” adı verilir.
Kalp girdiği bu durumdan vücudun geri besleme kontrol sistemleri vasıtasıyla kurtulamazsa bu düzensiz kasılmaların durdurulup kalbin yeniden düzenli kasılmaya başlaması sağlanmalıdır. Bunun için kalbe “karşı şok” adı verilen bir şok uygulanır. Bu işleme defibrilasyon, kullanılan cihaza da defibrilatör adı verilir.
Defibrilatör ayarlanabilir bir yüksek gerilim kaynağı ve bu yüksek gerilimi kullanıcıya zarar vermeden hastanın vücuduna uygulamak için tasarlanmış kaşık adı verilen elektrotlardan oluşur.
Genellikle şarj edilebilir pilleri ve şarj ünitesi ile birlikte hastanın bulunduğu yere taşımaya hazır durumda bulundurulur.
Cihaz kalp sinyallerini izleyen bir EKG cihazı ile senkron olarak çalışır ve depoladığı enerjiyi boşaltmak için uygun zamanı tespit eder. Bu senkronizasyon, şokun gelişigüzel uygulanmasını önler.
Defibrilatörler, hastaya bağlanmalarına göre
- Dış defibrilatörler
- İç (implant) defibrilatörler olmak üzere ikiye ayrılır.
Defibrilasyon işlemi özel eğitim almış kişilerce ve hekimler tarafından uygulanmalıdır.Genellikle acil müdahale gerektiren durumlarda, acil serviste, ambulanslarda yoğun bakım ünitelerinde ve uçaklarda defibrilatör cihazı bulunur.
Defibrilatörün Test Edilmesi
Defibrilatörler seyyar olarak kullanılan hassas cihazlardır. Cihazın sık sık koruyucu bakımı yapılarak güvenirliliği devam ettirilmelidir. Cihazın testi için defibrilatör analizörü kullanılarak aşağıdaki işlemler uygulanır.
- Defibrilatörün elektrotları test tutucu devresine yerleştirilir.
- Hat gerilimi açılır.
- Defibrilatörün enerji seçme düğmesi en yüksek seviyeye getirilir.
- Cihazın şarj butonuna basılır.
- Elektrotlar test tutucu devresine deşarj edilir.
- Verilen enerji test tutucu devresinin göstergesinden okunur.
- Batarya test edilir.
Ventilatörler
Ventilasyon, solunumu duran kişiyi solutmak üzere solunum fonksiyonunun yapay olarak bir cihaz yardımı ile sürdürülmesi işlemidir. Bu amaçla kullanılan cihazlara “ventilatör” adı verilmektedir.
Ventilatör cihazları solunumu etkinleştirmek, oksijenlenmeyi artırmak, solunum güçlüğünü azaltmak amacıyla acil servislerde, yoğun bakım ünitelerinde ameliyathanelerde sıklıkla kullanılan cihazlardır
Elektrokoter
Elektrokoter cihazı cerrahi operasyonlarda dokuları kesmek amacıyla kullanılan cihazlardır.Elektrocerrahi teknikleri ve elektrik akımı bir asırdan daha uzun bir süredir kullanılmaktadır.
Geleneksel elektrokoterler, elektrik akımı ile kor hâline getirilen platin telden ibarettir. Bu hem pıhtılaşma hem de kesme için kullanılmıştır. Daha sonraları alternatif akım ve voltaj değiştirici trafonun bulunması ile tıpta yüksek elektrik akımları pıhtılaşma, kesme ve doku tahribi için kullanılmaya başlanmıştır.
Elektrokoter cihazı kullanımında, yüksek frekanslı elektrik akımları hastanın içinden geçmektedir. Bunun için iki adet elektrot kullanılmaktadır. Biri pasif elektrottur, geniş bir plaka şeklindedir ve nemli olarak hastanın bacağına kayışla bağlanmaktadır. Diğeri ise aktif elektrottur ve dokuya temas için kullanılır.
Isınma etkisi, kullanılan elektriğin yoğunluğuna bağlıdır. Akım, geniş bir alan üzerinden geçerse oluşan ısı minimaldir. Fakat küçük bir noktada konsantre (yoğun) olursa ısınır ve kesme, pıhtılaşma ve doku tahribi etkisi gösterir. Bunun yanı sıra modern radyocerrahi cihazları, doku üzerinde kesme, eksizyon(bir dokunun çıkartılıp atılması) ve pıhtılaşma etkisi gösteren birçok değişik dalga tipi üretebilmektedir.
Kalp Akciğer Makinesi
Anestezi altında yapılan cerrahi operasyonlar sırasında kalbin ve akciğerlerin işlevi vücut dışında bir pompa grubu ile yerine getirilir. Bu pompa grubu kanın oksijenatörden geçirilerek aorttan vücuda pompalanması işlevini görür.
Vücuttan ve kalpten çekilen kanın rezervuarda toplanması, ayrıca cerrahi işlem sırasında kalbin durdurulması ve beslenmesi amacıyla verilmesi gereken sıvılarda yine bu pompa grubunun başka modülleri tarafından gerçekleştirilir.
Kalp akciğer makinesi, pompa modülleri, kontrol, izleme ve alarm birimleriyle bütün bunların üzerine yerleştirildiği tekerlekli bir konsoldan oluşmuştur.
Cerrahi Aspiratörler
Cerrahi operasyonlar sırasında kanamalı bölgede biriken kan ve sıvıların bulunduğu yerden uzaklaştırılması amacıyla kullanılan cihazlardır.
Genel olarak bir emme pompası ve emilen sıvının toplandığı rezervuardan oluşmuştur.
Cerrahi aspiratörlerde emme olayı sırasında aspirasyon sondasının dokulara yapışarak tıkanmasını önlemek amacıyla vakum yerine bir negatif basınç pompası kullanılır.
Ototransfüzyon Cihazları
Transfüzyon, hastaya kan verilmesi, kan nakli için kullanılan bir terimdir. Ototransfüzyon ise hastaya verilmek üzere önceden alınmış veya operasyon sırasında alınan, kendi kanının kullanılmasıdır.
Özellikle açık kalp ameliyatı gibi büyük miktarda kanama olan durumlarda operasyon bölgesinde biriken kan aspirasyonla özel bir aygıta alınarak eritrositler yıkandıktan sonra hastaya geri verilir.
Kanın kanama bölgesinden alınarak filtre edilmesi ve tekrar dolaşım sistemine verilmesi için kullanılan bu cihazlara ototransfüzyon cihazı denir.
İntravenöz Terapi Cihazları (İnfüzyon Pompaları)
Birçok tedavi sırasında hastaya damar yolu ile birtakım sıvıların ya da ilaçların verilmesi söz konusu olmaktadır. En basit şekliyle bazı ilaçlar hastaya enjektör ile birkaç saniye içinde verilebilir. Beslenme ya da sıvı eksikliğini gidermek amacıyla damardan serum verilebilir.
Damardan uygulanan bazı tedavilerde ilaçların daha uzun sürede ve/veya belli bir hacimde olması gerekebilir. Bu durumlarda çeşitli tip ve niteliklerde intravenözterapicihazları kullanılır.
Bu cihazların tipleri şöyle sıralanabilir:
- İnfüzyon kontrol cihazları
- Damla sayıcılı cihazlar
- Volümetrik infüzyon pompaları
- Şırıngalı infüzyon pompaları
- Hasta kontrollü analjezi cihazlarıdır.
Bu cihazlar tiplerine ve kullanım amaçlarına göre başta yoğun bakım üniteleri olmak üzere ameliyathaneler, çeşitli servisler ve hatta evlerde bile kullanılabilir.
Diyaliz Cihazları (Yapay Böbrek)
Böbrekler, bazı atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını ve vücut sıvılarının bileşimini düzenleyen yaşamsal öneme sahip organlardır. Böbreklerin boşaltım işlevlerini yeterince görememesi durumunda kanda biriken atık maddelerin, böbreğin görevini yerine getirebilen bir cihazla temizlenmesi işlemine diyaliz denir.
Geçici bir süre böbreklerin görevini üstlenen bu cihazlara da yapay böbrek veya diyaliz cihazları denir
